Leuvense onderzoekers kraken eiwitraadsel van drie hersenziekten
Bron: nieuws.kuleuven.be
De opstapeling van één bepaald eiwit in de hersenen ligt aan de basis van drie heel verschillende ouderdomsgebonden aandoeningen. Tot voor kort wist niemand hoe dat kon. Onderzoek van het Laboratorium voor Neurobiologie en Gentherapie (KU Leuven) toont aan dat de vorm van het eiwit bepaalt welk ziektebeeld er optreedt.
De aanwezigheid van klonters van het eiwit alfa-synucleïne in de hersenen is kenmerkend voor drie verschillende aandoeningen: de ziekte van Parkinson (PD), meervoudig systeematrofie (MSA) en dementie met Lewy bodies (DLB). Al behoren deze ziekten tot dezelfde familie, onderling zijn er behoorlijk grote verschillen op klinisch en pathologisch vlak.
De ziekte van Parkinson treft zo’n twee procent van de bevolking boven de 60 jaar. Deze aandoening uit zich vooral in motorische klachten. Dementie met Lewy bodies komt minder vaak voor (bij 0,4 procent van de 65-plussers), maar is desalniettemin de tweede meest voorkomende vorm van dementie, na de ziekte van Alzheimer. Meervoudig systeematrofie is een zeldzame, maar zeer agressieve ziekte, waarvoor zo goed als geen behandeling bestaat. Ze leidt tot uiteenlopende gezondheidsproblemen, waaronder algemene pijn, blaasproblemen en lage bloeddruk, in combinatie met motorische klachten. Binnen de vijf à tien jaar overlijden de meeste patiënten aan deze ziekte.
Ziekteprocessen simuleren
De onderzoekers van het laboratorium voor Neurobiologie en Gentherapie isoleerden het eiwit alfa-synucleïne uit hersenweefsel van overleden PD-, MSA- en DLB-patiënten. Vervolgens vermenigvuldigden ze dit met een specifiek hiervoor ontwikkelde techniek. De verschillende eiwitvormen werden zorgvuldig bestudeerd in het laboratorium en vervolgens ingebracht bij proefdieren om de ziekteprocessen na te bootsen.
De onderzoekers konden twee vormen onderscheiden. Bij MSA en de ziekte van Parkinson is die spiraalvormig, bij DLB is de eiwitvorm cilindrisch. Deze vorm bepaalt ook de ernst van de ziekteverschijnselen: bij de MSA-vorm treden de symptomen sneller en agressiever op, terwijl die bij DLB meer bescheiden zijn.
“Tot nu toe was het een raadsel waarom één en hetzelfde eiwit aan de oorzaak ligt van drie verschillende hersenaandoeningen”, zegt hoofdonderzoeker Dr. Anke Van der Perren. “Nu hebben we voor het eerst bij patiënten verschillende vormen van eiwitklonters kunnen vaststellen. Afhankelijk van de vorm treedt een andere aandoening en dus ook een ander ziektebeeld op.”
Het eiwit alfa-synucleïne werd geïsoleerd uit het hersenweefsel van overleden patiënten en vervolgens ingebracht bij proefdieren. Na zeven dagen vormen er zich eiwitklonters (groen).
© Microscopie door
Anke Van der Perren
Vroegere en betere diagnose
De inzichten over het ontstaan en de structuur van de eiwitklonters kunnen op termijn de deur openen naar een vroegere en betere diagnose, zegt professor Veerle Baekelandt. “Tot op vandaag is het heel moeilijk om deze drie hersenaandoeningen te diagnosticeren. We willen het complexe proces van de eiwitklonters nog verder ontrafelen om zo een beter inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de ziektes. Op termijn hopen we dat deze schadelijke eiwitklonters kunnen worden opgespoord en dat een specifieke behandeling het ziekteproces kan vertragen of zelfs stoppen.”
Meer informatie
De volledige tekst van de studie “The structural differences between patient-derived α-synuclein strains dictate characteristics of Parkinson’s disease, multiple system atrophy and dementia with Lewy bodies” door Anke Van der Perren, Géraldine Gelders, Filipa Brito, Wouter Peelaerts, Chris Van den Haute, Veerle Baekelandt, et al. is gepubliceerd in ‘Acta Neuropathologica’.
Dit onderzoek ontving financiering van het Fund Sophia, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, de Vlaamse Parkinson Liga, het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) en het ERA-NET JPco-fuND programma.
Wil jij ook het onderzoek naar de ziekte van Parkinson steunen?
Doe een gift aan de liga met vermelding van 'Gift wetenschappelijk onderzoek' en wij zorgen dat jouw geld nuttig wordt besteed.